CAO THỦ QUẬY PHÁ: BA GIAI – TÚ XUẤT
Theo một số tài liệu thì Ba Giai tên thật là Nguyễn Đình Giai, quê ở Hồ Khẩu (làng Bưởi), Hà Nội. Tú Xuất cũng họ Nguyễn Đình, có người nói ông ở Thanh Hoá hay Nghệ An; có tài liệu, nhân chứng xác thực hơn nói Tú Xuất quê ở Thanh Oai (Hà Tây cũ).
Nhiều dị bản về hai “cao thủ chơi xỏ” này đều thừa nhận Tú Xuất thuộc dòng dõi nhà gia giáo, làm thơ rất tài, biện luận hùng hồn, mưu trí mẫn tiệp... còn Ba Giai cũng dòng có học, đĩnh ngộ thông minh, nhưng thi cử không thành nên thành ra nghịch ngợm, phá phách. Có những tư liệu gán thêm nhiều việc chơi ác xấu xa cho Ba Giai – Tú Xuất, nhưng phần đông soạn giả nghiên cứu về hai ông không tán thành cách quy kết này.
Đặt trong bối cảnh loạn lạc đầu thế kỉ 20, quyền hành nằm trong tay người Pháp, triều đình nhu nhược, quan lại tham lam, dân tình đói kém, lòng người tan tác, Ba Giai – Tú Xuất có lẽ là đại diện cho một số thanh niên tuy có tài nhưng mất phương hướng, không biết thi triển sức mình như thế nào, sinh ra thất chí, lấy chọc ngoáy làm vui... Đằng sau tiếng cười của họ, có vị đắng và cả tiếc nuối!
SÁCH PHÁT HÀNH THÁNG 9 - NS GIA ĐỊNH