Tam quốc chí (Bộ 8 tập) - tái bản lần 2

Nhà xuất bản: Văn Học
Hình thức bìa: Bìa mềm, Hộp giấy
Kích thước 16x24
Cân nặng: 3,000 (gram)
Năm xuất bản: 2018
Hết hàng
Giá bìa: 668,000 đ

Tam quốc chí là sử liệu chính thức về thời đại Tam Quốc, do sử gia Trần Thọ biên soạn hoàn chỉnh vào những năm cuối thế kỉ thứ ba, sau khi nhà Tần thống nhất Trung Quốc chưa lâu, do đó các sự kiện lịch sử vẫn còn rất mới, truy tìm được rõ căn cứ tác giả ghi chép lại đầy đủ, chân thực, có gốc ngọn. Sách viết xong dâng lên Tấn Vũ đế, toàn sách có 66 thiên gồm (01 thiên Tự lục, nay đã thất truyền) và ba phần sử liệu riêng biệt: Ngụy thư (30 thiên), Thục thư(15 thiên), Ngô thư (20 thiên).

Trong thời kì này, lịch sử đan xen phức tạp, ba chính quyền riêng biệt song song cùng tồn tại. Sử liệu trong Tam quốc chí chia thành ba phần độc lập, không có quan hệ thống thuộc với nhau, mỗi phần tự đứng  riêng đã thành sử liệu của một nước mà hợp lại thành một cuốn sử chung cho ba nước. Viết sử ba nước mà phản ánh trọn vẹn, đầy đủ bản thể của từng quốc gia, viết đúng mực là một việc không hề dễ . Việc này Trần Thọ xử lí rất khéo, không hề mắc lỗi. Vì đã làm quan nhà họ Tấn, do đó ông lấy triều đại nhường ngôi cho nhà Tấn là Tào Ngụy làm chính thông, điều này phù hợp với thực tế lịch sử, đảm bảo sự chính thống tuyệt đối của nhà Tấn, vương triều mà ông đang phụng sự. Mặt khác, ông cũng không viết truyện riêng về các nhân vật như Tư Mã Ý, Tư Mã Sư, Tư Mã Chiêu dù họ có vai trò cực lớn trong chính quyền Tào Ngụy, là để tôn trọng sự thống trị của vương triều đương thời. Bởi vậy, tuy Trần Thọ chép sử của ba nước, nhưng riêng có Ngụy Thư, được dành 4 thiên để chép phần "Bản kỷ", còn lại các phần Ngô Thư và Thục Thư chỉ viết thành "Liệt truyện" mà thôi, thế nhưng bộ sử Tam quốc chívẫn đảm bảo được sự thống nhất, cân đối, hài hòa về kết cấu chương mục, được độc giả hoàn toàn tin cậy.

 

 

THÔNG TIN THÊM VỀ BỘ SÁCH LẦN ĐẦU XUẤT BẢN VÀO NĂM 2015

Bộ cổ sử ‘Tam quốc chí’ được dịch trọn ra tiếng Việt sau 10 năm

Tác phẩm của học giả Trần Thọ (Trung Quốc), Bùi Tùng Chi chú thích, lần đầu tiên được chuyển ngữ trọn vẹn và phát hành tại Việt Nam.

Bộ cổ sử ‘Tam quốc chí’ được dịch trọn ra tiếng Việt sau 10 năm
ảnh minh họa
 

Bộ sử Tam quốc chí bản tiếng Việt ra mắt cuối tháng 5. Đây là bộ sử liệu về thời đại Tam Quốc của Trung Quốc, được Trần Thọ biên soạn vào thế kỷ thứ ba.

Tam quốc chí chính là nền tảng để hơn 1.000 năm sau, La Quán Trung xây dựngTam quốc diễn nghĩa - một trong "tứ đại danh tác" của văn học cổ điển Trung Quốc.

Trong khi tiểu thuyết của La Quán Trung được viết với phương pháp "bảy thực ba hư", nhân vật bị cường điệu hóa theo quan điểm "ủng Lưu phản Tào", các tình tiết được thêm thắt, xáo trộn, Tam quốc chí là một cơ sở dữ liệu hoàn chỉnh, chân thực về tình hình biến loạn của một thời kỳ, về các mưu mô tranh bá đồ vương của các thế lực quân phiệt, nỗi thống khổ của lê dân suốt trăm năm chiến loạn.

Trong Tam quốc chí có nhiều nhân vật lịch sử không được Tam quốc diễn nghĩanhắc đến hoặc chỉ nói thoáng qua nhưng có tác động không nhỏ đến cảnh biến loạn của thời kỳ đó.

Việc biên dịch Tam quốc chí bắt đầu từ cách đây khoảng 10 năm, khởi nguồn từ thú vui của một nhóm bạn bè yêu thích thời đại Tam quốc. Sau khi dịch được khá nhiều bản thô, nhóm dịch thuật gồm Bùi Thông, Phạm Thành Long, Võ Hoàng Giang bắt đầu có ý định gom làm thành sách như một thú vui.

Khoảng cuối năm 2013, nhóm hoàn thành phần dịch thô, bắt đầu thống nhất cách thức, chú thích, cách phân đoạn, chỉnh lý ngữ nghĩa. Tác phẩm hoàn thành năm 2015.

Nhóm dịch thuật cho biết họ gặp nhiều khó khăn trong quá trình dịch Tam quốc chí. Đây là một bộ cổ sử, viết bằng ngôn ngữ Hán cổ, rất khác Hán văn hiện đại. Ở Trung Quốc, các dịch giả nước này đã biên dịch thành các bản bạch thoại để phổ cập trong cộng đồng.

Khi dịch bộ sách này, ngoài bản gốc Hán văn cổ, nhóm dịch thuật phải sưu tầm rất nhiều tài liệu nói đến thời Tam quốc, các bản dịch bạch thoại... để đối chiếu. Mục tiêu của nhóm là truyền đạt đúng nội dung tác phẩm, biểu đạt ngôn ngữ chính xác, cố giữ nét văn cổ.

Bộ cổ sử có rất nhiều điển tích giải nghĩa lời nói, hành động của nhân vật hay lời bình phẩm của người viết sách về nhân vật. Điều này cũng được các dịch giả chú tâm biên dịch nhằm truyền tải nội dung ý văn đến độc giả.

 

TAM QUỐC CHÍ - HAY Ở ĐIỂM GÌ???

 

Dịch sách bây giờ không phải chuyện lạ. Người “ngoại đạo” bất chợt bén duyên, nhảy sang nghề dịch thuật cũng không lạ nốt. Nhưng câu chuyện của bộ cổ sử Tam Quốc chí vừa được xuất bản thì lại khác. Hơn cả một cuốn sách, đấy là câu chuyện của những con nghiện Tam Quốc, với sự đam mê theo kiểu… bị “giời đày”.

 

Trước tiên, xin được nhắc lại về Tam Quốc chí và Tam Quốc diễn nghĩa. Tam Quốc chí là pho sử được học giả Trần Thọ viết vào thế kỷ 3, và Bùi Tùng Chi hiệu đính vào thế kỷ 4. Dựa vào pho sử này, La Quán Trung sáng tác tiểu thuyết chương hồi Tam Quốc diễn nghĩa vào gần 1.000 năm sau đó. Và, cách viết theo kiểu “bảy thực ba hư” của tác phẩm văn học ấy cũng phần nào là nguồn cơn khơi ra những thắc mắc, luận bàn.
 

Hội ngộ từ diễn đàn Tam Quốc

Nói nhóm dịch thuật bị “giời đày” không sai. Bởi trong cuộc sống ngày thường, có lẽ hiếm ai đủ kiên nhẫn dành thời gian 10 năm, kỳ cạch dịch hàng ngàn trang cổ văn Trung Quốc. Và dịch để đưa miễn phí lên mạng internet chỉ với một mục đích duy nhất: làm dẫn chứng cho những cuộc tranh cãi liên tu bất tận về… truyện Tam Quốc diễn nghĩa.

 

Tất nhiên, không phải đến giờ, Tam quốc diễn nghĩa của La Quán Trung mới là cảm hứng để độc giả Việt Nam bàn luận lúc trà dư tửu hậu. Nhưng, kể từ khi internet vào Việt Nam cuối những năm 2000, không gian mạng cho phép những người cùng sở thích dễ dàng tìm đến với nhau, để rồi hàng chục topic, fan page hay website về thời Tam Quốc chi chít mọc lên cho đến tận bây giờ.

 

 
Theo thời gian, những nhân vật của Tam Quốc vẫn luôn khiến độc giả say mê và bàn luận. Trong ảnh là một số nhân vật của phim Tam Quốc diễn nghĩa phiên bản 2010
 

Nhóm biên dịch 2.400 trang Tam Quốc chí (vừa được NXB Văn học ấn hành) đều ở độ tuổi trên dưới 40. Họ là Hoàng Giang - nhà báo, Phạm Thành Long - hiện đang sống tại Czech và Bùi Thông - dịch giả chính, là công chức trong ngành kỹ thuật. 

 

Điểm chung giữa 3 gương mặt này là cùng… mê Tam Quốc, như rất nhiều gương mặt 6X, 7X khác. Như chia sẻ, ở thập niên 1980, thời điểm mà đời sống giải trí còn nhiều hạn chế, đọc Tam Quốc và bàn Tam Quốc đã sớm trở thành thú vui của thế hệ này.

 

Tam Quốc chí là pho sử được học giả Trần Thọ viết vào thế kỷ 3, và Bùi Tùng Chi hiệu đính vào thế kỷ 4. Dựa vào pho sử này, La Quán Trung sáng tác tiểu thuyết chương hồi Tam Quốc diễn nghĩa vào gần 1.000 năm sau đó.

 
“Cốt truyện đặc sắc, chỉ gói gọn trong quãng thời gian ngót trăm năm mà anh hào kỳ tuyệt xuất hiện đông đảo như lá rừng. Lời văn theo lối tự sự, truy tìm đến nguồn gốc nhân vật mà viết, tuy mộc mạc nhưng đủ ý, khiến người đọc dễ nhớ”- Bùi Thông giải thích.
 

Rồi anh so sánh thêm: “Cũng chẳng lạ khi trong tứ đại danh tác, Tam Quốc diễn nghĩa lại được độc giả mình yêu thích đến vậy. Hồng lâu mộng câu văn bóng bẩy, nhất bút song quan, rất xuất sắc nhưng lời văn ủy mị, không hẳn là văn chương đại chúng. Tây du ký chỉ kể chuyện hoang đường khó tin, các nút thắt mở đơn giản. Thủy Hử, văn chương dân dã rất hay, nhưng mang dáng dấp của những tiểu truyện rời rạc được chắp nối lại. Tất cả không thể ở vào dạng “nhã tục cộng hưởng”, ai cũng bàn luận được nhưTam Quốc”.

 

Cảnh “nhã tục cộng hưởng” ấy cũng là cơ duyên để các thành viên trong nhóm dịch gặp nhau, trong topic bàn luận về Tam Quốc diễn nghĩa tại một diễn đàn. Những câu hỏi về các tình tiết vô lý, về những “khoảng mờ” khó lý giải trong pho sách này được đặt ra, để rồi từ 2006, Bùi Thông lọ mọ đi tìm nguồn Tam Quốc chí trên mạng, tự dịch và đưa lên làm cơ sở bàn luận.

 

 
Bộ sách "Tam Quốc Chí" vừa được NXB Văn học ấn hành

 

Giải đáp những thắc mắc về “Tam Quốc diễn nghĩa”

 

“Tùy vào độ tuổi và cách tư duy của độc giả, những thắc mắc về Tam Quốc diễn nghĩa thường đặt ra theo những cấp độ khác nhau”- anh Phạm Thành Long nhận xét. “Cấp độ 1 là đọc Tam Quốc diễn nghĩa đến thuộc lòng, là fan của nhân vật nên tranh luận theo kiểu Lã Bố và Triệu Vân nếu đánh nhau thì ai thắng? Cấp độ thứ 2 thì bắt đầu đặt ra những thắc mắc về chiến lược hay thân phận nhân vật, kiểu như Khổng Minh trong lịch sử có giỏi thật không? Chu Du có nhỏ nhen đến thế không? Kế sách vượt Tý Ngọ của Ngụy Diên là hay hay dở ?...”.

 

Lần lượt, những tiểu truyện nhỏ trong Tam Quốc chí được Bùi Thông dịch thô và đưa lên diễn đàn. Bắt đầu là những tiểu truyện về các nhân vật chính trong Tam Quốc diễn nghĩa như Khổng Minh, Lưu Bị, Quan Công, Tào Tháo. Rồi đến hệ thống các nhân vật phụ - vốn gần như bị che lấp hoàn toàn trong tiểu thuyết của La Quán Trung. Theo lời anh, chính hệ thống nhân vật này mới là các nguồn thông tin có thể hé lộ thêm các khía cạnh quan trọng về sự thực lịch sử thời Tam Quốc.

 

Công việc cá nhân khiến những tiểu truyện Tam Quốc chí được Bùi Thông đưa lên diễn đàn khá rời rạc. Như lời anh nói, có những tiểu truyện được anh dịch trong một ngày, và có những tiểu truyện phải mất cả tuần. 

 

Sự hào hứng kèm những lời thúc giục của cộng đồng mê Tam Quốc, khiến ý tưởng xuất bản sách ra đời vào năm 2010, khi Tam Quốc chí đã dịch được non nửa. 2 người bạn Phạm Thành Long và Hoàng Giang cùng tham gia với Thông trong vài trò biên tập, hiệu đính và tham chiếu tư liệu.

 


"Tam Quốc diễn nghĩa" được phóng tác từ "Tam Quốc chí"

 

Chấp nhận thử thách với cổ sử “Tam Quốc chí”

 

Không phải ngẫu nhiên, khác hẳn với Tam Quốc diễn nghĩa, bộ Tam Quốc chí cho đến trước năm 2016 vẫn chưa hề được dịch tại Việt Nam. Độ dày “khủng khiếp” của 300 tiểu truyện, cùng việc bộ sách được viết bằng ngôn ngữ Hán cổ vào thế kỷ 3, là một trong những lý do quan trọng nhất.

 

Tiếng Hán cổ, theo lời Bùi Thông, rất khác với Hán văn hiện đại khi câu văn thường ít có chủ vị, lời cô đọng súc tích, ý tứ sâu xa, các câu thường rất ngắn, nhiều khi đối nhau về câu chữ, ngữ nghĩa. 

 

Thậm chí, trong một chừng mực nào đó, loại ngữ pháp gắn kèm với thứ ngữ pháp riêng, thường sử dụng hư từ, trong mỗi câu dịch thường phải bám sát vào văn cảnh. Ở khá nhiều đoạn, Thông phải tìm kiếm những bản Tam Quốc chí đã được chuyển sang bản bạch thoại (ngôn ngữ phổ thông, đang được Trung Quốc sử dụng hiện nay) để tham khảo.

 

“Chưa kể, trong Tam Quốc chí có rất nhiều thể loại khó như bi, ký, biểu… thường không thể chỉ dịch một lần là xong. Liên tục, chúng tôi phải nhờ “cao nhân” tại các diễn đàn mạng chia sẻ và giúp đỡ” - Thông kể - “Nếu không có sự nhiệt tình của họ, có lẽ bây giờ việc dịch vẫn tiếp tục kéo dài”.

 

Cuối năm 2013, khi bản dịch hoàn thành, nhóm dịch lại công phu bỏ ra thêm 3 năm tiếp để chỉnh lại câu chữ. Như ý muốn của họ, từng lời dịch cần cố gắng chuyển hết ý văn của tác giả, giữ được phong vị cổ kính của câu văn, các ý văn đối nhau phải thể hiện rõ, soát lại từng câu dịch một, chú thích diễn giải các điển tích và hệ thống một cách tỉ mỉ.

 

“Chúng tôi dịch vì thú vui, nên muốn làm thật tốt. Nhóm dịch chỉ mong sách tìm đúng chủ - những độc giả yêu Tam Quốc khác - để họ có thêm một cơ sở dữ liệu tham chiếu và đưa ra những lập luận cho riêng mình về thời đại Tam Quốc” - Hoàng Giang nói - “Cũng xin chia sẻ thêm, như bất cứ bộ cổ sử nào,Tam Quốc chí tiềm ẩn rất nhiều những sách lược truyền thống, mưu kế an bang trị quốc cũng như phương kế thôn tính của đất nước tự xưng là Trung Hoa, đối với những dân tộc phụ cận. Những điều đó, đến bây giờ vẫn chưa mất đi tính thời sự, để chúng ta cùng chiêm nghiệm và phác thảo đối sách”.

Theo Thể thao Văn Hóa

Xem Thêm Nội Dung